Bouwstenen voor meer veerkracht 1: Weten hoe je reageert

Als je veerkrachtig bent, dan kom je beter door moeilijke tijden en herstel je sneller van tegenslag. Soms kom je er zelfs sterker uit. Of, zoals het een deelnemer van mijn workshop omschreef: Een boom is veerkrachtig. Hij buigt mee met de wind als het stormt, en hij gaat weer recht staan als de wind is gaan liggen.

Voor een boom is dat makkelijker dan voor ons. Veerkracht is namelijk niet één vaardigheid, maar een samenspel van concreet gedrag, van gevoelens en de omgang ermee, en van gedachtes. Het voordeel van deze veelzijdigheid: je kunt op verschillende punten inhaken.

De volgende weken zal ik in een serie artikelen dieper ingaan op een aantal bouwstenen en vooral tips geven hoe je ze praktisch kunt toepassen.

Bouwsteen 1: Ken je reacties

Het is je misschien al opgevallen: veel mensen hebben vaste reacties, als ze onder druk staan. Misschien gaan ze nog harder werken, raken verlamd of geïrriteerd. Allemaal begrijpelijk, maar niet altijd behulpzaam. Want je vaste reacties kunnen je juist meer in de problemen brengen, omdat je in conflicten raakt of niet meer stopt met werken. Andere zijn wel nuttig, zoals gaan opruimen als je omgeving te chaotisch wordt, of gaan slapen als je moe bent.

Als je veerkrachtig wil zijn, is het daarom handig als je jezelf goed kent. Wat vind je lastig, wat geeft je plezier, wat kun je goed? Maar ook: wat is je stressreactie? Deze reacties kunnen een gevoel zijn, bepaalde gedachtes of gedrag. Als je jezelf daarin goed genoeg kent, kunt je naar manieren zoeken om er minder last van te hebben.

Ik denk bijvoorbeeld aan Hanna, leidinggevende en deelnemer aan mijn workshop “Verhoog je veerkracht“. Zij weet inmiddels (door schade en schande geleerd) dat zij het ontvangen van kritiek lastig vindt. Ze wordt er boos van en reageert defensief. Pas een tijd later lukt het haar om erover na te denken of de kritiek houdt snijdt. Maar dan is de schade vaak al gebeurt. Haar oplossing is tweeledig: ten eerste heeft ze zichzelf aangeleerd om niet meteen te reageren op kritiek, maar alleen maar te blijven ademen. Bovendien heeft ze aan haar medewerkers uitgelegd dat dit haar reactie is. Ze heeft ze gevraagd om kritiek per email te uiten, omdat dat haar de kans geeft om haar gevoelens weer te laten zakken voordat ze reageert, en om na te denken. Deze aanpak werkt voor iedereen.

Soms is dat reactiepatroon vooral gevoelsmatig: Ik bijvoorbeeld kan last hebben van angst voor afwijzing. Dat heeft tot gevolg dat ik me afgewezen voel waar dit helemaal niet aan de orde is. Dat kan best absurd worden. Ik zat bijvoorbeeld een keer in een training met allemaal mensen die elkaar onderling niet kenden. Toen we in kleine groepjes moesten werken, raakten in mijn groepje twee mensen met elkaar in gesprek. Al snel voelde ik me afgewezen en haakte innerlijk af. Maar ik kende die mensen helemaal niet! Toen begon het mij te dagen: dat is een reactiepatroon, een gevoel van niet gezien of gewenst zijn, dat met de feiten van het moment niets te maken heeft. Twee mensen die met elkaar praten wijzen mij niet af, die praten alleen met elkaar. Ik vind het nog steeds niet leuk als dit gevoel opkomt, als mijn afwijzingsalarm afgaat. Maar gaandeweg heb ik geleerd om dit gevoel te verdragen, totdat het vanzelf weer voorbij gaat.

1. Onderzoek jouw vaste reacties

Misschien weet je van jezelf dat je vaak op een bepaalde manier reageert. Als niet, dan kun je ook andere mensen vragen, je collega’s, je partner of een vriendin. Zij zien vaak meer dan jij omdat ze afstand hebben. Wat nemen zij waar?

• Hebben jij of anderen daar geen last van? Dan laat het vooral zo.
• Kleven er wel nadelen aan? Onderzoek hoe deze reactie tot stand komt, wat de trigger is, en ga naar stap 2.

2. Bedenk van tevoren een plan B

In drukke of emotionele momenten kun je niet goed nadenken. Bedenk dus van tevoren een plan B. Wat ga je doen of niet doen als de trigger zich voordoet? Hoe doe je dat concreet? Oefen het een paar keer in gedachtes, en probeer het dan uit.

3. Leer je gevoelens kennen en verdragen

Sterke reacties komen voort uit sterke gevoelens. Om op een andere manier te reageren, zul je deze moeilijke gevoelens moeten leren verdragen. Hanna bijvoorbeeld moest haar boosheid uithouden zonder te reageren. Dat is niet makkelijk, maar mogelijk. (Lees hier meer over het omgaan met moeilijke gevoelens.)

Als het niet lukt om met jouw vaste reacties te werken, dan loont het om uit te zoeken waar dat mee te maken heeft, en hoe je wel vooruitgang kunt boeken. Een coach of psycholoog kan hierbij helpen. Meer weten? Maak een afspraak voor een kennismakingsgesprek.

Workshop “Verhoog je veerkracht”

Corona is nog niet zomaar voorbij, en veerkracht is en blijft een belangrijke vaardigheid. In mijn workshop “Verhoog je veerkracht” leer je, hoe jij op jouw eigen manier je veerkracht kunt verhogen. Is dat interessant voor jezelf, je bedrijf of vriendengroep? Neem dan contact op met mij voor meer informatie.