Enquête leeftijd: Dat zijn de zorgen, dilemma's en keuzes (deel 2)

Vorige week heb je kunnen lezen hoe mensen hun veranderende leeftijd waarnemen (namelijk vaak positief). Maar dat is natuurlijk niet het hele verhaal – soms is het ook gewoon lastig. In dit tweede deel ik meer over de moeilijkere en uitdagende kanten van het ouder worden.

Hoe wordt je door anderen waargenomen?

Hoe je gezien wordt door anderen, door jongeren, is voor sommigen een groot thema. “Ik heb inderdaad het idee dat anderen mij als ouder zien dan ik mezelf voel. Vooral mijn zoon van 17 jaar vindt mij stokoud.”

Iemand anders vertelt: “Ik ben geneigd me meer tot jongeren aangetrokken te voelen, en ik ben benieuwd naar hun zienswijze en hou ook van de lol en de grappen die worden gemaakt, maar die zien mij wellicht niet anders dan een oudere vrouw die niet interessant is omdat ze op leeftijd is. Daardoor heb ik het idee gekregen dat ik soms zelf meer na moet denken bij mijn leeftijd, omdat ik geneigd ben te vergeten dat ik zo’n geval een stuk ouder ben.”

Iemand benoemt een uitdaging bij het solliciteren: “Ik denk wel dat als ik zou gaan solliciteren het wel een dilemma zou zijn. Omdat andere mensen niet kunnen inschatten hoe ik mij gedraag en denk.”

Ook andere stellen zich soortgelijke vragen: “Op de werkvloer ben ik opeens de oudere generatie in de ogen van millennials. Er zijn twee soorten millennials. Degenen voor wie je een belemmering bent en die jouw baan of klus willen, en degenen die wel solidariteit hebben of aan wie dit voorbij gaat. Ik besef tegenwoordig, dat ik vroeger in de ogen van de oudere generatie destijds, misschien ook wel als een bedreiging werd gezien. Zelf had ik geen flauw benul van generaties en ik vond oudere collega’s juist interessant.”

Ouder versus jonger

Sommige mensen ervaren regelmatig een tegenstelling tussen de generaties: “Ik herken me in het idee dat bij bepaalde beroepen leeftijd meer een rol speelt dan bij andere. In mijn hoedanigheid van schrijver lijkt mij dit niet zo’n rol te spelen, al had ik toevallig onlangs een gesprek met een veel jongere collega-schrijver die al een paar romans heeft gepubliceerd, waarin ik het had over ‘mijn generatie’ en ‘zijn generatie’ (Y), en op mijn vraag of hij het erg vond dat ik hem (over een bepaald onderwerp) voor het gemak even zag als een andere generatie, zei hij snedig glimlachend, “integendeel, dat maakt mij alleen maar jonger.”

Anderen ervaren het precies andersom: “Ik ben geen bedreiging voor een ‘jonge hond’ en hoef geen haantje de voorste (meer) te zijn.”

Uiteenlopende dilemma’s

Ouder worden kan naast rust en plezier ook zorgen oproepen: “Mijn geest is minder scherp en mijn geheugen is minder geworden. Dat is met name in mijn werk wel iets waar ik alert op moet zijn (dingen goed noteren om ze niet te vergeten). Dat maakt me wel wat onzekerder. Bang om dingen te vergeten.”

Sommige lukt het uitstekend om een mogelijk probleem om te buigen in een voordeel: “Toen ik werkloos werd, heb ik het gewoon omgedraaid. Ik schreef in mijn sollicitatiebrief dat ik met mijn levenservaring kon bijdragen aan rust in een hectische omgeving. Gelukkig werk ik nu in een organisatie waar alle leeftijden door elkaar heen werken. Ik val niet op als 40+.”

Sommige mensen willen even hard blijven werken, terwijl andere zich de vraag stellen of ze: “het rustiger aan [willen] doen? Minder werken?” Ook dat is een mogelijkheid, iets dat deels terugkomt in de aspecten waar mensen zich op verheugen in hun toekomst.

Daar verheugen mensen zich op

Het nieuwe, de ontwikkelingen blijven boeien: “Ik verheug mij om als oudje jonkies te inspireren en hun het vertrouwen te geven zich te ontwikkelen. Lang deel uit te maken van het arbeidsproces in goede gezondheid. Mijzelf te ontwikkelen en andere paden te bewandelen.”

Deze ontwikkelingen hoeven niet per se in het werk te liggen. Iemand wil graag: “op enig moment meer ruimte en tijd hebben voor creatieve uitingen. Nog meer tijd om te lezen en de natuur in te gaan.”

Waarom het loont om actief keuzes te maken

Dat het loont om al vroeg na te denken over ouder worden illustreert dit verhaal: “Ik heb al ongeveer twintig jaar geleden besloten dat ik er voor moet zorgen dat ik op mijn 60-ste moet kunnen stoppen met werk in de ICT. Ontwikkelingen gaan zo snel en je leert minder snel en makkelijk met het stijgen der jaren. Ik heb teveel oude mensen zien verzuren in mijn vakgebied, omdat ze geen zin meer hadden om zich te blijven ontwikkelen, steeds weer nieuwe dingen te leren etc. Als je “niet meer mee kunt” wordt je in het gunstigste geval door de organisatie waar je werkt op een zijspoor gezet en verzuurt de relatie vanuit beide kanten. Al ruim voor ik ZZP-er werd heb ik me dat gerealiseerd en heb het spoor daarvoor uitgezet. Inmiddels ben ik ruim 12 jaar zelfstandig professional en de 60 gepasseerd. Ik heb mijn financiële doel bereikt, ik kan stoppen. Misschien juist omdat ik geen angst heb om niet meer mee te kunnen (ik kan dan immers gewoon stoppen) kom ik nog steeds goed mee en wordt ik nog voor nieuwe projecten gevraagd, waarbij sprake is van voor mij onbekende technologie, die ik mezelf weer eigen moet maken. Senioriteit in de zin van levenservaring, allround ervaring in mijn vak, kracht, rust, zelfvertrouwen, (communicatieve) vaardigheden spelen in mijn voordeel mee. Ik heb nu besloten nog een tijdje te blijven werken, omdat ik het leuk vindt.”

Ik vind dat een enorm krachtig verhaal, vooral omdat deze meneer bewust vooruit kijkt en keuzes maakt. Een verhaal, dat natuurlijk een vraag oproept: