Burnout dankzij perfectionisme – of liever niet?

Laatst sprak ik met een architect, die het ontzettend druk heeft (ja, dat bestaat ook nu). De deadline voor het indienen van een voorlopig ontwerp naderde, en er moest nog ontzettend veel gebeuren. Dat koste hem veel zenuwen en slaap, want er waren natuurlijk nog andere projecten en werkzaamheden die tegelijkertijd liepen.

Op het moment dat ik hem sprak, was hij helemaal uitgeput. Hij wist niet meer hoe hij het allemaal voor elkaar kon krijgen. En toch zei hij, een beetje wanhopig en tegelijkertijd strijdbaar: “Het moet gewoon perfect zijn, alles moet tot in de puntjes kloppen!”

Perfectie is natuurlijk een lovenswaardig streven. Dankzij een perfectionistische houding zijn al geweldige dingen ontstaan. De Taj Mahal, of schilderijen van Picasso.

Maar: veel mensen, die bij mij komen vanwege stress of burnout zijn zeer perfectionistisch. En dat is geen toeval, zo laten tal van onderzoeken zien (als je daar meer over wil weten, kan ik het boek van Boudewijn van Houdenhove aanbevelen: “In wankel evenwicht: over stress, levenstijl en welvaartsziekten”).

Als je iets perfect wil doen, mag er geen fout inzitten, mag er niets beter kunnen, moet je alles uitgezocht hebben, moet je 100% zeker zijn van wat je doet, mag er geen twijfel meer zijn, over wat dan ook. Is je dat ooit gelukt?

Ja? Dan ben je waarschijnlijk geen perfectionist, maar al tevreden met heel erg goed.

Want dat is het probleem: perfectie is onbereikbaar. Ook de Taj Mahal is niet perfect, en Picasso al helemaal niet. Het kan altijd anders, beter, grondiger. Je maakt altijd keuzes, over die je kunt twijfelen. Als perfectionist ben je nooit klaar. En dat betekent stress.

Perfectionistische mensen vergeten vaak dat er een verschil is tussen perfect en “zo goed mogelijk” of “het beste uit jezelf halen”. De laatste twee laten ruimte voor beperkingen, die er helaas altijd zijn.

Natuurlijk, perfectionisme zit heel diep. Dat verander je niet zomaar. Toch zijn er mogelijkheden om het ene en andere te verschuiven. Probeer dat te doen voordat je oververmoeid bent!

Ga realistisch kijken wat mogelijk is: de architect bijvoorbeeld wist dat hij nog drie dagen had tot zijn deadline, hij op twee van die dagen de kinderen moest ophalen uit de crèche en hij dus niet meer dan 30 uur kon werken. In die tijd moest hij 3 tekeningen en plattegronden afmaken, was er nog een visualisatie die hij helemaal opnieuw moest doen, had hij twee besprekingen … Toen werd hem duidelijk: niet alles kan, hij moet keuzes maken.

Dat kun ook jij doen: kijk wat er realistisch mogelijk is. Hoeveel tijd heb je, welke resources? Soms helpt het om het om te draaien: wat zou je tegen een vriend of vriendin zeggen in dezelfde situatie?Als je tegen haar zou zeggen dat ze te veel hooi op haar vork neemt, dan … lijkt het me duidelijk.

Probeer het eens uit: Bekijk in detail wat mogelijk is. Is er een verschil met wat je wil? Dan moet je keuzes maken. Want je kunt nog lang willen, als het niet mogelijk is, dan gaat het niet lukken. En blijf je gefrustreerd en uitgeput achter.

Als je dat te vaak doet, loop je gevaar om er echt last van te krijgen. En daar heeft niemand iets aan!

Ken je iemand die perfectionistisch is en daar last van heeft? Stuur dan deze blog aan hem of haar door!

Wil je elke week tips en informatie ontvangen hoe je stress kunt voorkomen? Schrijf je dan in voor deze blog! (het formulier staat boven rechts op de website)