Waarom onzekerheid zo hardnekkig is

Onzekerheid pakt je vaak juist in de meest spannende momenten. De zelftwijfel maakt je klein, ondergraaft je en maakt dat je minder goed presteert. Velen verwijten zichzelf bovendien dat ze zich zo wankel gedragen. Daardoor kom je in een neerwaartse spiraal terecht en ga je mentaal nog dieper vallen.

Myrthes trillende handen

Myrthe bijvoorbeeld is een succesvolle architect. Haar kantoorgenoten zijn onder de indruk van haar kennis en kunnen. Ook haar opdrachtgevers zijn heel tevreden over het werk dat ze levert.

En toch: elke keer als ze haar ontwerp in een vergadering moet presenteren of in een overleg zit met belangrijke mensen, raakt ze haar overtuigingskracht en zelfvertrouwen kwijt. Ze wordt onzeker en gaat zelfs trillen. Dat haar resultaten daardoor slechter zijn, beseft ze heel goed. Ze heeft echter geen idee hoe het komt of wat ze eraan kan doen.

Een verrassende samenhang

Samen gaan we onderzoeken wat er aan de hand is. Ik vraag haar hoe ze zich voelt, als ze voor een groep het woord moet nemen. Ze denkt even na, en veert opeens op. “Precies zoals vroeger op de lagere school! Wij moesten altijd voor de klas voorlezen. Dat lukte mij nooit. Ik zag de woorden niet, snapte de tekst niet, werd onzeker en hakkelde. De hele klas lachte. Ik stond daar, rood en in tranen. Ik schaamde me zo.” Pas jaren later kwam de verlossende diagnose: dyslexie. Maar toen was het kwaad al geschied. Deze ervaring speelt haar nog steeds parten. Praten voor groepen maakt, dat ze zich weer als dat kleine meisje voelt, dat het niet kan en uitgelachen wordt. Erger nog, ze voelt zich niet alleen zo, ze gedraagt zich ook zo.

Onzekerheid als waarschuwing

Veel mensen worden negatief beïnvloed door moeilijke of schaamtevolle ervaringen en herinneringen uit het verleden. Net zoals Myrthe hebben de meesten dit zelf niet door. Ze zijn het vergeten, of ze leggen de link niet.

Dergelijke reacties kun je vergelijken met de reactie na een voedselvergiftiging. Heb je ooit bijvoorbeeld bedorven vis gegeten en ben je ziek geworden? Weet je nog hoe het je ging toen je de volgende keer vis voorgeschoteld kreeg? Waarschijnlijk voelde je diepe walging. Je moest grote moeite doen om te eten, ondanks dat je wist dat de vis vers en goed was. Deze walging heeft een functie: het is een signaal van je lichaam dat je moet behoeden voor potentieel ziekmakend eten.

Hetzelfde gebeurt ook bij psychologisch of mentaal gevaarlijke situaties. Als je al eerder iets soortgelijks hebt meegemaakt, en het is slecht afgelopen, kan je onbewuste reageren met een waarschuwing in de vorm van bijvoorbeeld angst of afkeer. Ook als je weet dat de situatie feitelijk ongevaarlijk is, helpt je dat niet. Instinctieve reacties winnen het namelijk van het verstand.

De juiste stappen

Toen Myrthe de samenhang begreep, kon ze op zoek gaan naar een manier om dit probleem effectief aan te pakken. Ze leerde om haar angst te voelen. Vervolgens zei ze tegen zichzelf dat het ok is om bang te zijn. Maar niet nu, pas over een half uur. Dat gaf haar net genoeg ruimte om zich te kunnen concentreren op haar taak. Ook keek ze bewust naar maar een persoon tijdens het spreken, waardoor de angst minder opkwam. Oefening deed de rest: inmiddels heeft ze nog maar weinig last van onzekerheid bij het spreken voor groepen.

Myrthes verhaal is niet het jouwe. Maar je kunt net zoals zij erachter komen waarom je telkens over dezelfde dingen valt. Ook jij kunt wegen vinden zodat je minder last hebt van je onzekerheid. Wil je weten hoe dat in zijn werk gaat? Maak nu een afspraak voor een adviesgesprek en krijg antwoord op al je vragen.